• ترس از تاریکی
• ترس از خون
• ترس از گربه
• ترس از سوسک
• ترس از آسانسور
• ترس از فضای بسته
• ترس از هواپیما

اختلال هراس یا فوبیا  (phobia) چیست؟

اگر شما هم از آن دست افرادی هستید که از یکی از انواع ترس ها رنج می برید و یا در میان عزیزانتان چنین کسی وجود دارد  که دچار ترس از آب، ترس از تاریکی، ترس از صدا، ترس از چاله، ترس از اماکن عمومی، ترس از فضای بسته، ترس از آسانسور، ترس از خون، ترس از جمع، ترس از قطار، ترس از هواپیما، ترس از فروشگاه‌ها، یا ترس از ازدحام است پیشنهاد می دهم این مقاله رو تا انتها دنبال کنید چرا که این ترس ها  همگی جزء تر‌س‌هایی هستند که در علم روانشناسی از آن ها به‌عنوان «فوبی» یا «ترس مرَضی»  یاد می‌ شود .

فوبیا در روانشناسی به ترسی شدید، بیمارگونه، افراطی، غیرمنطقی، و مداوم نسبت به یک شیء ، یا یک موقعیت خاص اطلاق می شود که باعث اختلال در زندگی روزمره فرد می شود و برخلاف ترس معمولی که واکنشی زودگذر و طبیعی نسبت به یک عامل خارجی خطرناک است ، فوبیا به ترس از قرار گرفتن در یک موقعیت خطرناک برمی گردد .

در اختلال فوبیا فرد با وجود آنکه می داند ترسش نا معقول و نابجاست ، اما توان کنترل این ترس را ندارد .

 در این حالت موج شدیدی از ترس ، اضطراب وحتی وحشت زدگی فرد را فرا می گیرد و این تجربه چنان ناخوشایند است که فرد همیشه در حال اجتناب از موقعیت هراس آور است .

برای مثال خانمی را می شناختم که بدلیل ترس از گربه به هیچ عنوان پیاده در خیابات راه نمیرفت و برای کوچکترین مسیر از اسنپ استفاده میکرد و هزینه زیادی را متحمل میشد.

 برخی فوبیاهای شایع :

۱- فوبیای حیوانات (اختلال هراس از حیوانات)
۲- فوبیای اجتماعی
۳- فوبیای دندان پزشکی (اختلال هراس از دندان پزشکی)
۴- فوبیای آب های عمیق
۵- فوبیای ارتفاع (اختلال هراس از ارتفاع)
۶- فوبیای محیط های بسته
۷- مجموعه فوبیای خون، زخم و آمپول
بعضی شواهد نشان داده است که اگر فرد از یک اختلال هراس خاص رنج ببرد، احتمال اینکه از یک یا چند اختلال هراس دیگر نیز رنج ببرد بیشتر خواهد بود

 

برای دریافت مشاوره در زمینه تشخیص فوبیا و درمان انواع فوبیا می توانید با مشاوران گروه آموزشی اسطوره سازان با شماره 09903596770 تماس بگیرید .

طبقه بندی فوبیا های خاص

فوبیا های خاص انواع گوناگونی دارند. ممکن است فرد همزمان به چند فوبیا مبتلا باشد ولی به طور کلی به پنج طبقه تقسیم می شوند:

1-فوبیای حیوانات

  

در طبقه فوبیا حیوانات، محرکی که فوبیا را ایجاد می کند، حیوانات هستند. حتماً لازم نیست فرد در مواجهه واقعی با حیوان قرار بگیرد. دیدن تصاویر و یا حتی تصور کردن حیوانی که فرد از آن فوبیا دارد نیز موجب واکنش اضطرابی می شود. شایع ترین فوبیاهای حیوانات عبارت اند از:

1-ترس از عنکبوت یا Arachnophobia

2-ترس از مار یا Ophidiophobia

3- ترس از زنبور یا Spheksophobia

4-ترس از پرنده یا Ornithophobia

5-ترس از موش یا Musophobia

6- ترس از ماهی یا Ichthyophobia

7- ترس از سگ یا Cynophobia

8-ترس از سوسک یا Entomophobia

9- ترس از گربه یا Entomophobia

2-فوبیای محیط های طبیعی

در فوبیای محیط های طبیعی فرد مبتلا از پدیده های طبیعی می ترسد. شایع ترین این فوبیا ها عبارت اند از:

-ترس از ارتفاعات

– ترس از طوفان و رعد و برق یا Astraphobia

-ترس از آب8-7 یا Aquaphobia

3-فوبیای خون، تزریق و جراحت یا (BII)

در فوبیای خون که تقریباً در 3 تا 4 درصد جمعیت روی می دهد، فرد از دیدن خون و یا هر فرایندی که منجر به دیدن خون شود مانند تزریق، عمل جراحی، جراحت و… می ترسد. در نوع شدید این فوبیا فرد از رفتن به مکان هایی که احتمال می دهد، در آنجا خون ببیند، مانند بیمارستان نیز پرهیز می کند.

4-فوبیای اعمال و فرایند ها

در فوبیای اعمال و فرایند ها، فرد مبتلا از اعمال و فرایند های مشخصی می ترسد که از معروف ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

-ترس از رانندگی کردن یا Vehophobia

-ترس از پرواز یا Aerophobia

-ترس از بودن در مکان های بسته مانند آسانسور یا Claustrophobia

 5-سایر فوبیا ها

از جمله ترس از اشیا و یا رویدادها که از این دست می توان به موارد زیر اشاره داشت:

– ترس از دکمه یا Koumpounophobia

– ترس از دلقک یا Coulrophobia

-ترس از خفگی Pseudodysphagia

– ترس از تهوع داشتن یا Emetophobia

 انواع فوبیا در بستر فرهنگ

تفاوت های فرهنگی، می تواند عاملی تاثیر گذار در ابتلا به انواع فوبیا باشد. به عنوان مثال در مورد فوبیای حیوانات، در جوامع غربی ترس از عنکبوت شایع تر است، در حالی که در جوامع شرقی مانند ایران و هند ترس از سوسک بیشتر مشاهده می شود.  تفاوت‌های فرهنگی نشان می‌دهند که ترس را ، حداقل تا اندازه ای ، عواملی که خاص فرهنگ فرد هستند تعیین و به رشد آن کمک می‌کنند . این نگرش با نگرش کسانی که معتقدند واکنش‌های فوبیک، در اثر انتخاب طبیعی (نظریه تکامل)، از قبل تعیین شده است ، تفاوت دارد.

فوبیا هایی نیز وجود دارد که مختص به یک فرهنگ خاص است که به معروف ترین آن ها اشاره می کنیم:

1-تای جین-کیوفو شو:  نوعی سندروم ژاپنی است که ویژگی آن ترس از خجالت زده کردن دیگران و توهین به آن هاست.

2- زار:  یعنی ترس از تسخیر شدن توسط ارواح خبیثه. این ترس می تواند با علائمی مانند فریاد زدن و کوبیدن سر به دیوار همراه باشد. این فوبیا مخصوص آفریقای شمالی و خاورمیانه است.

3-کورو:  مشخصه اصلی این فوبیا اضطراب ناگهانی و شدید از اینکه آلت تناسلی عقب نشینی کرده و وارد بدن شود و منجر به مرگ شود. این نوع فوبیا در مالزی، چین و تایلند شایع است.

معیارهای DSM-5 برای تشخیص اختلال هراس خاص ( فوبیا )

معیار  :A ترس یا اضطراب شدید در مورد شی یا یک موقعیت خاص (مثل پرواز کردن، ارتفاعات، حیوانات، تزریق آمپول، دیدن خون).
توجه: در کودکان، این ترس یا اضطراب ممکن است با گریه، قشقرق ها، میخکوب شدن، یا چسبیدن ابراز شود.

معیار :B موضوع یا موقعیت فوبیک تقریبا همیشه باعث ترس یا اضطراب فوری می شود.

معیار :C فرد تمام تلاش خود را به کار می برد تا از شی یا موقعیت فوبیک اجتناب کند یا با ترس بسیار زیاد تحمل می کند.

معیار : D این ترس یا اضطراب با ایجاد خطر واقعی توسط موضوع یا موقعیت خاص و زمینه اجتماعی- فرهنگی تناسب ندارد.

معیار : E  ترس و اضطراب یا اجتناب، دایمی و تکراری است و معمولا ۶ ماه یا بیشتر طول می کشد.

معیار   : F ترس ، اضطراب یا اجتناب باعث می شود فرد به نابسامانی یا رنج شدید در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا سایر جنبه های زندگی دچار شود.

روش های درمانی انواع فوبیا

فوبیاها ، طبقه ای از اختلالات اضطرابی هستند که می توانند مشکلات عمده ای در زندگی شما ایجاد کنند و عملکرد زندگی تان را به طور جدی مختل کنند . درمان های روان شناختی مانند شناخت درمانی ، حساسیت زدایی منظم ، مواجهه درمانی و ریلکسیشن یا دیگر روش های آرمیدگی در درمان فوبیا بسیار سودمند هستند. با دریافت مشاوره روانشناسی می توانید بدون نگرانی از مورد قضاوت واقع شدن یا ترس از عدم پذیرش ، در مورد مشکل فوبیای خود صحبت کنید و توصیه های درمانی را دریافت کنید.

از قدیم درمان موفقیت آمیز فوبیا معمولا بر نوعی “مواجهه سازی” (اکسپوژِر) با محرک یا موقعیت فوبیازا متکی بوده است. در گذشته، تکنیک های رفتار درمانی مورد استفاده برای اختلال هراس (فوبی) خاص عبارت بوده است از: حساسیت زدایی سیستماتیک ، غرقه سازی ، و شرطی سازی متقابل. مساله مهم در درمان فوبی های خاص، رسیدگی به باورهای فوبیک است که افراد درباره ی رویداد یا وضعیت فوبیازای خود دارند. این باورها معمولا غلط هستند زیرا با واقعیت تهدید (یا عدم وجود آن) که محرک های فوبی زا ایجاد می کنند ، همخوانی ندارند و باعث تداوم در ترس و اجتناب می شوند.

خصوصیت مهم مواجهه درمانی (اکسپوژر تراپی) فراهم آوردن چنین فرصتی است که افراد فوبیک را در وضعیت هایی قرار می دهد ، که بتوانند عملا مشاهده کنند که باورهایشان اشتباه است . اخیرا بعضی انواع رفتار درمانی با تکنیک هایی از شناخت درمانی ترکیب شده اند تا درمان های ترکیبی کوتاه مدت ایجاد کنند ، درمان هایی که موارد زیر را شامل می شوند : بازسازی شناختی، مواجهه ی شدید با رویداد یا محرک فوبی زا و یادگیری مشاهده ای (مدلینگ) که در مدتی کوتاه حتی در یک جلسه ی سه ساعته، نیز موثر واقع می شوند.

۱ – مواجهه درمان :  عبارت است از مواجه کردن تدریجی فرد با شی یا موقعیتی که از آن می ترسد تا زمان از بین رفتن ترس .

درمانجو به دفعات با موقعیت ترسناک مواجه می‌شود و هر بار ، این مواجهه شدیدتر و موقعیت ترسناک دشوارتر می‌شود . برای مثال، در آگورافوبیا، که افراد مبتلا به آن از ترک کردن خانه می‌ترسند، درمانگر ابتدا از بیمار می‌خواهد که این موقعیت اضطراب زا را صرفا تجسم کند. بعد از مدتی، ممکن است از او خواسته شود به همراه تراپیست از خانه خارج شود تا این که ترسش کاملاً از بین برود . مواجهه درمانی برای درمان فوبیای اجتماعی (با نام جدید اختلال اضطراب اجتماعی)، اضطراب سخنرانی ، ترس از عنکبوت ، کلاستروفوبیا ، ترس از هواپیما و سایر وسایل نقلیه هوایی و ترس از ارتفاع بسیار مفید واقع می‌شود.

یکی از نسخه‌های مواجهه درمانی مخصوصا برای درمان فوبیای خون و تزریق طراحی شده است (فشار خون افراد مبتلا به این فوبیا ناگهان پایین می‌آید و سرعت ضربان قلبشان کاهش می‌یابد). این روش به نام applied tension  در ترکیب با مواجهه درمانی ، بخوبی می‌تواند این اختلال را از بین ببرد .

۲-  حساسیت زدایی سیستماتیک : از ریلکس کردن ماهیچه ها برای کاهش اضطراب مرتبط با فوبیاهای خاص (اختلال هراس خاص) و اختلال اضطراب اجتماعی استفاده می شود.

وُلپی، اولین کسی که این درمان را معرفی کرد ، ابتدا به درمانجویان یاد می‌داد چگونه ماهیچه‌های خود را شل (ریلکس) کنند . در مرحله دوم ، از آنها می‌خواست تا در همین حالت ریلکسیشن ، محرک‌های ترسناک را تجسم کنند (از کمترین تا ترسناک ترین). این کار آنقدر ادامه می‌یافت که درمانجویان اطلاع می‌دادند که محرک‌های مورد نظر دیگر ترسناک نیستند یا از میزان ترسناکی آنها به شدت کاسته شده است .

درمانجویی که از ادرار کردن در توالت‌های عمومی ، به هنگام حضور دیگران ، می‌ترسید. ابتدا به او ریلکس کردن ماهیچه ها آموزش داده شد و بعد ، یاد گرفت تا در همان حالت ریلکس ، در شرایط زیر ادرار کند :  بدون حضور هیچکس در توالت ، با حضور تراپیست در توالت ، تراپیست در حال شستن دست خود ، تراپیست در حالی که پشت سر او منتظر ایستاده است. این شرایط بر اساس دشواری چیده شده بودند . ابتدا شرایط آسان تمرین شدند تا زمانی که اضطراب آقای ب به اندازه کافی کاهش می یافت. در عرض هفده هفته ، اضطراب او کاملاً از بین رفت . توجه داشته باشید که حساسیت زدایی سیستماتیک شبیه به مواجهه درمانی است اما در آن یک رفتار اضافی (مثلاً ریلکسیشن) وجود دارد تا به مبارزه با اضطراب کمک کند.

۳-  بازسازی شناخت :  افکار غیر منطقی تغییر می یابند زیرا این نوع باورها ظاهرا مسوول ایجاد فوبیاها هستند.

برای مثال، افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی) معمولاً به شدت نگران کارها و رفتارهای خودشان در جلوی جمع هستند و می‌ترسند که دیگران آنها را مضطرب ، بی دست و پا ، یا ضعیف بدانند. خود  انتقادی (عیب گرفتن از خود) مبنای فوبیای آنها می‌شود. استراتژی‌های شناختی می‌توانند در نرمال شدن اضطراب اجتماعی نقش داشته باشند زیرا درمانجو را تشویق می‌کنند تنش هیجانی و فیزیکی خود را نوعی اضطراب نرمال بداند و همچنین ، به آنها کمک می‌کنند تا در حضور جمع و در موقعیت‌های اجتماعی ، کانون توجه را از خود بردارند و به دیگران معطوف سازند. از بازسازی شناختی برای درمان افراد مبتلا به کلاستروفوبیا نیز استفاده می‌شود. ابتدا از آنها خواسته می‌شود باورهای خاص خود درباره خطر را بشناسند، و بعد از قرار گرفتن در یک اتاق درب بسته ، چک کنند و ببینند آیا باورهایشان به واقعیت می‌پیوندند یا نه.

۴-  مدلینگ (یادگیری مشاهده ای):  فرد فوبیک به رفتار یک مدل نگاه می کند. این مدل ممکن است شخصا حضور داشته باشد یا رفتار او در یک فیلم نشان داده شود. مدل در حالی نشان داده می‌شود که مشغول تعامل با یک شی ترسناک یا انجام دادن رفتار مناسب در یک موقعیت ترسناک است. یک ورژن خاص از مدلینگ تراپی، مدلینگ تراپی همراه با مشارکت یا پارتیسیپنت مدلینگ است که در طی آن ، فرد فوبیک علاوه بر مشاهده فردی دیگر که رفتاری بدون ترس را نشان می‌دهد (رفتارِ فردِ “مدل”)، خودش نیز به تعامل با “مدل” و شی یا موقعیتِ ترسناک می‌پردازد.

ان.ال.پی چه راهکاری را برای درمان ترس های بیمارگونه یا فوبیاها ارائه می دهد؟

ذهن انسان اگر احساس کند که ایمن است و دوباره صحنه‌ای که نخستین بار باعث ترس شده است را تجربه کند می‌تواند بر این نوع ترس غلبه کند.

احساس ایمن بودن و تجربه ایمن صحنه ترسناک باعث می‌شود که انسان به‌صورتی دیگر به ترس خود نگاه کند و به‌صورت ناخودآگاه احساس ترس از بین رفته و شخص فوبیایی از ترس خود دست بردارد.

ان.ال.پی می تواند با تکنیک هایی که ارائه می دهد در زمان بسیار کوتاهی فوبیاها را درمان کند. فوبیاها ساده ترین مسائلی هستند که به وسیله ان.ال.پی درمان می شوند.

نیاز به مشاوره حضوری در این خصوص دارید ؟!

اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حضوری دارید می توانید با شماره 09903596770 تماس حاصل فرمایید و در صورت تمایل تایم مشاوره رزرو کنید .